Aşı Nedir ve Neden Önemlidir?

Aşılar, bağışıklık sistemini belirli hastalıklara karşı korumak amacıyla kullanılan biyolojik ürünlerdir. İnsan vücuduna zayıflatılmış veya etkisiz hale getirilmiş mikroorganizmalar veya onların toksinleri verilerek bağışıklık sistemi bu hastalıklara karşı hazırlanır. Aşılar, yalnızca bireyleri değil, toplum sağlığını koruyarak salgınların önlenmesine de katkı sağlar. Türkiye’de aşı uygulamaları Sağlık Bakanlığı tarafından düzenlenmekte ve ücretsiz olarak sunulmaktadır. Çocukluk döneminde yapılan aşılar, çocukların sağlıklı büyümesi ve bulaşıcı hastalıklardan korunması için kritik öneme sahiptir.

Türkiye’de Çocuklar İçin Aşı Takvimi

Doğumdan Hemen Sonra Yapılan Aşılar

Doğumdan hemen sonra, yenidoğanlara iki önemli aşı yapılır:

• Hepatit B Aşısı (1. doz): Hepatit B enfeksiyonunu önlemek için doğumdan sonraki ilk 24 saat içinde uygulanır.
• BCG (Tüberküloz) Aşısı: Genellikle 2. ayda uygulanmakla birlikte, tüberkülozun yaygın olduğu bölgelerde erken dönemde de uygulanabilir.

1-12 Ay Arası Aşı Takvimi

Bebeklerin bağışıklık sistemi hızlı bir şekilde gelişirken, birçok aşı bu dönemde yapılır:

• 2. ay: Difteri, Tetanoz, Boğmaca (DTaB), Hib, IPV (Polio) ve Hepatit B (2. doz)
• 4. ay: DTaB, Hib, IPV (Polio)
• 6. ay: DTaB, Hib, IPV (Polio) ve Hepatit B (3. doz)
• 9.ay: Kızamık (ilk doz)

1-6 Yaş Arası Uygulanan Aşılar

Bu yaş aralığında çocuklar için aşağıdaki aşılar yapılır:

• 12. ay: Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak (KKK) ve Suçiçeği Aşısı
• 18. ay: DTaB, Hib, IPV (pekiştirme dozları)
• 4-6 yaş: DTaB ve IPV (Polio) pekiştirme dozları, KKK tekrar dozu

6-18 Yaş Arası Yapılan Aşılar

Ergenlik dönemi bağışıklığının güçlendirilmesi için aşağıdaki aşılar uygulanır:

• 12 yaş: Hepatit A (2 doz olarak yapılır)
• 13-18 yaş: Tetanoz ve Difteri (Td) pekiştirme dozu

Türkiye Aşı Takvimi Tablosu

Zorunlu Aşılar ve Önerilen Aşılar Arasındaki Farklar

Zorunlu aşılar, Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı tarafından oluşturulan aşı takvimine göre yapılması gereken aşılardır ve ücretsiz olarak uygulanır. Bu aşılar, toplum sağlığını korumak ve bulaşıcı hastalıkların yayılmasını önlemek için kritik öneme sahiptir. Hepatit B, DTaB, KKK ve Suçiçeği gibi aşılar zorunlu kategoridedir.

Önerilen aşılar ise zorunlu olmamakla birlikte, bireysel koruma açısından önerilen aşılardır. Örneğin, HPV (Human Papilloma Virüsü) aşısı ve Rotavirüs aşısı, çocukların sağlığı için önerilen ancak zorunlu olmayan aşılardır. Bu aşılar, çocukları ciddi enfeksiyonlardan koruyarak hayat kalitesini artırabilir.

Zorunlu ve önerilen aşılar arasındaki bu farkları bilmek, ailelerin çocuklarının sağlığı için doğru kararlar almasını sağlar.

Türkiye’de Yaygın Olan Aşı Türleri

BCG (Tüberküloz) Aşısı

BCG aşısı, tüberküloz hastalığını önlemek amacıyla doğumdan sonraki ilk aylarda yapılır. Türkiye’de tüberkülozun hala yaygın olduğu bazı bölgelerde bu aşı hayati öneme sahiptir. BCG aşısı, tüberküloz mikrobuna karşı bağışıklık kazandırarak özellikle menenjit ve miliar tüberküloz gibi ağır komplikasyonları önler.

Difteri, Tetanoz, Boğmaca (DTaB) Aşısı

DTaB aşısı, difteri, tetanoz ve boğmaca gibi ciddi hastalıkları önlemek için uygulanır. İlk dozu genellikle 2. ayda yapılır ve 18. aya kadar devam eden bir programla pekiştirme dozları uygulanır. Bu aşı, çocukları ciddi solunum yolu enfeksiyonlarından ve tetanoz gibi ölümcül hastalıklardan korur.

Hepatit B ve Hepatit A Aşıları

• Hepatit B aşısı, hepatit B virüsüne karşı koruma sağlar ve doğumdan hemen sonra uygulanır. Bu aşı, karaciğer sirozu ve kanserine yol açabilen bu virüse karşı bağışıklık oluşturur.
• Hepatit A aşısı, çocukları kirli gıda ve sudan bulaşabilecek hepatit A virüsüne karşı korur. 12. ve 18. aylarda iki doz şeklinde yapılır.

Kızamık, Kızamıkçık ve Kabakulak (KKK) Aşısı

KKK aşısı, kızamık, kızamıkçık ve kabakulak hastalıklarına karşı koruma sağlar. Türkiye’de çocuklar için önerilen zorunlu aşılardan biridir ve genellikle 12. ay ve 4-6 yaş arasında tekrar dozu yapılır. Bu aşı, çocukları yüksek ateş, döküntü, kabakulak kaynaklı işitme kaybı gibi komplikasyonlardan korur.

Suçiçeği Aşısı

Suçiçeği aşısı, çocukları suçiçeği hastalığına karşı korur. Suçiçeği, bulaşıcılığı yüksek bir hastalıktır ve ciddi vakalarda zatürre gibi komplikasyonlara yol açabilir. Aşı, genellikle 12. ayda yapılır ve uzun süreli bağışıklık sağlar.

HPV Aşısı

HPV aşısı, özellikle rahim ağzı kanseri gibi kanser türlerine neden olabilen Human Papilloma Virüsü’ne karşı koruma sağlar. Türkiye’de kız ve erkek çocuklarına ergenlik döneminde yapılması önerilen bu aşı, cinsel yolla bulaşan hastalıkların yayılmasını da önler. Dünya Sağlık Örgütü ve Türkiye Sağlık Bakanlığı tarafından güvenli ve etkili bir koruma yöntemi olarak tavsiye edilmektedir.

Aşıların Çocuk Sağlığı Üzerindeki Etkileri

Aşılar, çocuk sağlığı üzerinde önemli bir koruma kalkanı oluşturur. Enfeksiyonlara karşı bağışıklık sistemi güçlendirilen çocuklar, hastalıkların neden olduğu komplikasyonlardan ve uzun süreli sağlık sorunlarından korunur. Aşılar sayesinde:

• Salgın hastalıkların yayılması önlenir: Kızamık, difteri ve çocuk felci gibi hastalıkların görülme oranı büyük ölçüde azalır.
• Toplum bağışıklığı sağlanır: Yüksek aşılama oranları, yalnızca aşılananları değil, aşılanamayan kişileri de korur.
• Çocuk ölümleri azaltılır: Özellikle yenidoğan ve bebeklik döneminde uygulanan aşılar, ölüm oranlarını düşürerek sağlıklı bir yaşam başlangıcı sunar.

Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) verilerine göre, her yıl milyonlarca çocuk, aşılama programları sayesinde ölümcül hastalıklardan korunmaktadır. Türkiye’de Sağlık Bakanlığı tarafından uygulanan geniş kapsamlı aşı programları, çocuk sağlığı üzerindeki olumlu etkileriyle öne çıkmaktadır.

Aşı Sonrası Görülebilecek Yan Etkiler ve Önlemler

Aşılar genellikle güvenli olsa da, her tıbbi uygulamada olduğu gibi bazı yan etkiler görülebilir. Çoğu yan etki hafif ve geçicidir. Aşı sonrası en sık rastlanan yan etkiler:

• Enjeksiyon bölgesinde kızarıklık, şişlik veya ağrı: Bu durum genellikle birkaç gün içinde kendiliğinden geçer.
• Hafif ateş: Özellikle DTaB ve KKK gibi aşılar sonrası görülebilir.
• Huzursuzluk veya uyku düzeninde değişiklik: Bebeklerde ve küçük çocuklarda kısa süreli rahatsızlıklar yaşanabilir.

Ciddi yan etkiler çok nadirdir ve genellikle aşı sonrası sağlık uzmanlarının önerdiği önlemlerle kontrol altına alınabilir. Yan etkileri en aza indirmek için:

• Çocuğun aşıdan önce sağlıklı olduğundan emin olunmalıdır.
• Aşı sonrası çocuk bol sıvı tüketmeli ve istirahat etmelidir.
• Aşının yapıldığı bölge temiz tutulmalıdır.
  Eğer şiddetli alerjik reaksiyon veya beklenmeyen bir durum ortaya çıkarsa, derhal bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

Türkiye’de Aşılama Programlarının Başarı Oranları

Türkiye’deki aşılama programları, Sağlık Bakanlığı’nın organizasyonuyla yüksek başarı oranlarına ulaşmıştır. Özellikle yenidoğan, bebek ve çocuk aşıları, Türkiye’deki çocukların çoğunu kapsamaktadır. Başarı oranları şu şekilde özetlenebilir:

• Bebeklerde aşılama oranı %95’in üzerindedir: Bu oran, toplumsal bağışıklığın sağlanmasında kritik bir eşiği ifade eder.
• Hastalıkların ortadan kaldırılması: Çocuk felci (Polio) ve neonatal tetanoz gibi hastalıklar, aşılama programları sayesinde Türkiye’de artık görülmemektedir.
• Kızamık vakalarında azalma: Kızamık vakaları, düzenli aşılama sayesinde büyük ölçüde kontrol altına alınmıştır.

Türkiye, DSÖ ve UNICEF gibi uluslararası kuruluşlar tarafından başarılı aşılama programları nedeniyle örnek gösterilmektedir. Bu başarı, ailelerin bilinçli katılımı ve sağlık profesyonellerinin özverili çalışmaları sayesinde mümkün olmaktadır.

Çocuklar İçin Aşı Takvimine Uyum Sağlamanın Önemi

Çocuklar için aşı takvimine uyum, bulaşıcı hastalıkların önlenmesi ve toplum bağışıklığının sağlanması açısından hayati bir öneme sahiptir. Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen aşı takvimi, çocuğun bağışıklık sisteminin gelişim dönemlerine göre düzenlenmiştir.

• Hastalık riskini azaltır: Aşılar, çocukları kızamık, kabakulak, suçiçeği gibi ciddi enfeksiyonlardan korur.
• Toplum bağışıklığı sağlar: Aşı takvimine uyulması, aşılanamayan bireyler için dolaylı bir koruma sağlar.
• Hastane ziyaretlerini azaltır: Aşılanan çocuklar, enfeksiyon hastalıklarına yakalanma riskleri düşük olduğu için daha az sağlık sorunu yaşar.
• Eğitim sürecini destekler: Sağlıklı çocuklar, okula düzenli olarak devam edebilir ve arkadaşlarıyla güvenle vakit geçirebilir.

Takvime uyum sağlamak için, çocuğun tüm aşılarının zamanında yapıldığından emin olunmalı ve eksik aşılar varsa bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

Türkiye’de Aşı Randevusu Nasıl Alınır?

Türkiye’de çocuklar için aşı randevusu almak oldukça kolaydır ve birçok farklı kanal üzerinden gerçekleştirilebilir:

• E-Nabız Uygulaması: Çocuğunuzun aşı takvimini görüntüleyebilir ve randevu alabilirsiniz.
• MHRS (Merkezi Hekim Randevu Sistemi): Sağlık Bakanlığı’nın online randevu sistemi üzerinden aile hekimliği veya çocuk hastalıkları uzmanı için randevu alabilirsiniz.
• Aile Hekimliği Merkezleri: Aile hekiminiz, çocuğunuzun aşılarının takibini yaparak randevusuz olarak da hizmet verebilir.
• 182 Çağrı Merkezi: Telefonla randevu almak isteyenler için hızlı ve kolay bir seçenektir.

Randevu sırasında çocuğunuzun kimlik belgesini yanınızda bulundurmayı unutmayın. Sağlık Bakanlığı tarafından sunulan bu hizmetler ücretsizdir ve çocukların sağlıklı bir şekilde büyümesine destek olur.

Çocuklarda Aşılar Konusunda Sık Sorulan Sorular

Aşıların Yan Etkileri Kalıcı mıdır?

Hayır, aşıların yan etkileri genellikle hafiftir ve kısa sürelidir. Örneğin, enjeksiyon bölgesinde hafif ağrı veya düşük ateş sık görülen yan etkilerdir. Ciddi yan etkiler ise son derece nadirdir.

Eksik Aşılar Tamamlanabilir mi?

Evet, eksik kalan aşılar tamamlanabilir. Aile hekiminiz veya çocuk doktorunuz, uygun bir program düzenleyerek çocuğun eksik aşılarını tamamlamanıza yardımcı olacaktır.

Aşılar Bağışıklık Sistemine Zarar Verir mi?

Hayır, aşılar bağışıklık sistemini güçlendirmek için tasarlanmıştır. Aşılar, çocukların doğal savunma mekanizmasını destekler ve enfeksiyonlara karşı koruma sağlar.

Çocuklarda Aşı Takvimi Neden Önemlidir?

Aşı takvimi, her bir aşının en etkili olduğu döneme göre düzenlenmiştir. Belirlenen tarihlerde yapılan aşılar, bağışıklık sisteminin en iyi şekilde çalışmasını sağlar ve çocuğun korunmasını garanti altına alır.

Aşılar Hangi Yaşa Kadar Yapılmalıdır?

Çocukluk dönemi boyunca birçok aşı yapılır. Ancak bazı aşılar ergenlik döneminde de uygulanmaktadır. HPV, tetanoz ve hepatit aşıları bu dönemde yapılması önerilen aşılara örnek olarak verilebilir.

Uzman. Dr. Memnune Aladağ | Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Ankara

Türkiye Aşılar ve Aşı Takvimi konusu da dahil olmak üzere çocuk sağlığı ve hastalıkları konusunda tüm soru, görüş ve randevularınız için çekinmeden bize ulaşın.

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ile İlgili Daha Geniş Bilgi İçin Blog Sayfamızı Ziyaret Edebilirsiniz: https://www.memnunealadag.com/blog

İletişim Bilgileri:

Web Sitesi: https://www.memnunealadag.com

Adres: Kızılırmak, YDA Center İş Merkezi, Dumlupınar Blv. No:9A A2 Blok Kat:10 No:416, 06530 Çankaya/Ankara

Telefon: (0312) 513 29 66